De Commanderie van Sint Jan is een van de oudste gebouwen van Nijmegen. In 1196 werd het gebouw voor het eerst vermeld. Graaf Alardus en zijn vrouw Uda stichtten toen een ‘hospitium’, waar pelgrims konden overnachten. Het werd gebouwd op een idyllische plek aan de rand van de stad.
Hospitaalridders
In 1214 kwam het pand in handen van de Orde der Johannieters, een kloosterorde opgericht tijdens de Kruistochten en bestond uit priesters, broeders en ridders. Alleen mannen van adel mochten er lid van worden. Na de Kruistochten zwermden de Johannieters uit over Europa. Overal stichtten ze kloosters. In Nijmegen namen ze het hospitaal van graaf Alardus over. De leiding kwam in handen van een ‘commandeur’. Zo kreeg de Commanderie van Sint Jan zijn naam.
Reformatie
Tijdens de strijd tussen protestantse Hollanders en de katholieke Spanjaarden in de 16e eeuw probeerden de Johannieters neutraal te blijven. In de katholieke Commanderie werd zelfs de allereerste protestantse dienst van Nijmegen gehouden. De Johannieter Orde beriep zich op zijn onafhankelijke status: op Malta hadden ze een eigen staat.
Universiteit
Na het overlijden van de laatste commandeur in 1638 nam het protestantse stadsbestuur de Commanderie – als laatste katholieke instelling – met alle bezittingen alsnog in beslag. Het gebouw kreeg daarna diverse functies. Zo werd er een Academie in gehuisvest, de verre voorloper van de huidige universiteit. Later werd de Commanderie omgebouwd tot Waalse kerk, bedoeld voor de uit Frankrijk gevluchte hugenoten.
WOII
Tijdens het bombardement van februari 1944 op Nijmegen werd de Commanderie flink geraakt, maar kon nog worden hersteld. Omwonenden beschouwden het gebouw echter als leverancier van gratis bouwmateriaal en roofden het leeg. Zo veranderde de Commanderie alsnog in een ruïne. In de jaren ’70 van de vorige eeuw werd het gebouw gereconstrueerd. Nu herbergt het enkele ambachtelijke bedrijven, zoals een bierbrouwerij, koffiebranderij, chocolaterie en een restaurant.
“
