De Mariënburgkapel is rond 1430 gebouwd als onderdeel van een kloostercomplex, net buiten de muren van de stad. De Mariënburgkapel hoorde bij het klooster van de Zusters van het Gemene Leven. De Zusters waren geen religieuzen, maar ongehuwde vrouwen die, zonder zware geloften, vrijwillig God wilden dienen.
Devotie
Zo’n veertig jaar na de bouw kwam het complex binnen de stadsmuren te liggen, maar het bleef een wereldje op zich. De vrouwen verdienden hun brood met handarbeid. Hun vrome, ingetogen houding was een nieuw verschijnsel en werd daarom Moderne Devotie genoemd. Deze beweging predikte tegen de verloedering van de geestelijkheid en tegen de verruwing van de zeden in die dagen.
Mariaberg
Het klooster was van de stad gescheiden door hoge muren. Het complex kreeg de naam Mons Mariae, de Mariaberg. De naam is terug te vinden in de naam van het huidige plein, De Mariënburg. De kapel zelf had twee verdiepingen. De mis was zo te volgen door gewone leken beneden en de nonnen op de bovenetage, zonder dat ze elkaar konden zien. Het hoorde bij de beslotenheid van de kloosterorde.
De laatste non
Aan de religieuze bestemming van het gebouw kwam na anderhalve eeuw een eind. Na de inname van Nijmegen door prins Maurits in 1591 werd de uitoefening van het katholieke geloof verboden. Tegen betaling mochten de overgebleven kloosterlingen het complex blijven bewonen. Maar in 1626 stierf de laatste non een eenzame dood. Het klooster werd gesloten.
De kapel
De Mariënburgkapel heeft in de volgende eeuwen tal van bestemmingen gehad, van ziekenhuis tot theater en van hooischuur tot paardenhospitaal. In de loop van de 19e eeuw werd het klooster verder gesloopt en bleef alleen de kapel over. Vanaf 2000 maakt de kapel deel uit van het compleet vernieuwde Mariënburgplein. Nu is het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis in de Mariënburgkapel gevestigd.
