Het Putter stoomgemaal is bijna honderd jaar lang verantwoordelijk geweest voor het droog houden van de Zuiderzeepolder Arkemheen. Na een grondige restauratie door een groep vrijwilligers is het stoomgemaal weer in oude luister hersteld. Als er zwarte rook uit de schoorsteen komt, is het gemaal in werking en open voor bezoekers.
Keersluizen
De Zuiderzeepolder Arkemheen is een van de oudste polders van Nederland. In 1356 schonk de hertog van Gelre, Reinoud III, het recht om hier dijken te bouwen. Het Arkemheen bestaat uit twee delen, de Putter- en de Nijkerkerpolder. Ze worden gescheiden door de Arkervaart. Eeuwenlang werd de waterstand in de polder geregeld met keersluizen, die tijdens hoogwater in de Zuiderzee werden gesloten. Overtollig water uit de polder werd geloosd via een spui.
Putter stoomgemaal
In 1874 werd deze vrije afwatering vervangen door bemaling met een windmolen. Nauwelijks 12 jaar later, in 1886, werd de windmolen gesloopt. Op het fundament daarvan werd het Putter stoomgemaal gebouwd, met daarnaast een machinistenwoning. Het oorspronkelijke stoomgemaal draaide op een met kolen gestookte ketel van machinebouwer Bakker & Rueb uit Breda. Door een dijkdoorbraak in 1916 kwam er zout water in de machine en werd deze vervangen door een sterker apparaat. Met deze nieuwe stoommachine werd een scheprad in beweging gebracht dat met zijn 20 bladen maar liefst 75m water per minuut kon wegpompen.
Stoommachine
Het gemaal heeft gewerkt tot 1971. Daarna is de bemaling elders in de dijk overgenomen door een elektrisch gemaal. In 1976 werd het Putter stoomgemaal op de lijst van beschermde Rijksmonumenten geplaatst. Samen met een groep vrijwilligers hebben de eigenaren het gemaal stukje bij beetje gerestaureerd. Op speciale draaidagen is het gemaal weer op stoom. De stokers en machinist geven dan graag uitleg over de werking van dit bijzondere mechaniek.
